Sahte Fatura (Naylon Fatura) Kullanma ve Düzenleme Suçları

Özet :

Sahte belge herhangi bir gerçek işleme dayanmadan düzenlenen ve hukuki geçerliliği olmayan evrak olarak tanımlanmaktadır. Uygulamada en çok sahte fatura - naylon fatura olarak karşımıza çıkan bu belgeler gerçek bir ticari faaliyete dayanmaksızın, mal veya hizmet satışı olarak düzenlenmektedir. Bu tür faturalar daha az vergi ödemek, vergi indiriminden haksız şekilde yararlanmak veya vergi kaçırmak amacıyla kullanılır.

Sahte belge kullanma suçu 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun m.359 hükmü ile amirdir. Sahte fatura / naylon fatura kullanma ve düzenleme suçları "kaçakçılık suçu" olarak düzenlenmiştir. Bu suçların oluşması adına sahte bir belgenin düzenlenmesi, kullanılması yeterlidir. Suçun oluşumu için belgenin tamamen sahte veya kısmen sahte olup olmadığına bakılmaksızın, belgenin vergiye konu işlemlerle ilgili olarak gerçeği yansıtmadığı durumda sahtecilik suçu meydana gelir.

Sahte fatura / naylon fatura kullanma ve düzenleme suçları, ekonomik düzeni bozucu niteliğe sahip olup kamu zararına yol açtığından ağır cezalara tabidir. Vergi Usul Kanunu m.359/b gereğince sahte belge düzenleyen veya kullanan kişiler 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Sahte Fatura (Naylon Fatura) Nedir ?

Bir belge gerçekte var olmayan işlemleri içeriyor ve bu işlemleri gerçekmiş gibi gösteriyorsa, o belge sahte olarak kabul edilir. Belge üzerinde belirtilen işlemlerin gerçeğe aykırı olması bu belgenin düzenlenmesinde kötüniyetli bir amacın güdüldüğünün açık göstergesidir.

Bir belgenin sahte sayılabilmesi için Vergi Usul Kanunu m.230'de belirtilen zorunlu şekil satlarını taşıması gerekmektedir. Eğer bu unsurlar eksikse belge hukuken hiç düzenlenmemiş kabul edilir ve sahte olarak değerlendirilmez. Sahte belgenin temel unsurları;

1. Faturanın düzenlenme tarihi seri ve sıra numarası,

2. Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası,

3. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası,

4. Malın veya işin nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı,

5. Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası.

Bir fatura sahte olarak düzenlense bile, faturada yukarıdaki zorunlu unsurların mevcut bulunması gerekir. Madde metninde sahte belge tanımı yapılırken özellikle belge içeriğinin gerçeğe aykırı düzenlenmesinden bahsedilmektedir. Sahte olarak basılmış ya da mükellefin rızası dışında mükelleften elde edilmiş belgeler de sahte belgedir, ancak bu şekilde maddi olarak yapılan sahteciliklerde dahi sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarının özelliği nedeniyle belgenin, gerçek bir muamele veya durum olmadığı hâlde bunlar varmış gibi düzenlenmesi gerekmektedir.

Vergi kayıp ve kaçağına sebebiyet vermesindeki oranın yüksekliğini dikkate alan kanun koyucu, sahte belge düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak eylemleri için Vergi Usul Kanunu’nda özel düzenleme getirme ihtiyacı duymuştur. Vergi belgelerindeki sahteciliğin amacı; düzenleyen için komisyon almak suretiyle haksız kazanç sağlamak veya vergi doğuran faaliyetini vergi dairesi bilgisi dışında tutarak vergi ödememek; kullanan için ise gideri fazla gösterip matrahı düşürmek, dolayısıyla vergiyi az ödemek veya hiç ödememek ya da hakkı olmayan vergi iadesi veya indiriminden yararlanmaktır. Bu bağlamda, gerçeğe aykırılık olgusu olarak sahtecilik amaç değil, araçtır. Özetle;

Gerçeğe aykırılık : Belge, tamamen veya kısmen gerçeğe aykırı bilgiler içerir. yani, bir mal veya hizmet alımı gerçekleşmemiş olmasına rağmen, belge üzerinde bu işlemler yapılmış gibi gösterilmiş olmalıdır.

Kullanma amacı : Sahte belge, vergi kaçırmak, vergi indirimi almak veya vergi iadesinden haksız yere yararlanmak gibi amaçlarla düzenlenmeli ve kullanılmalıdır.

Kasıt : Belgeyi düzenleyen ya da kullanan kişi bu işlemleri bilerek ve isteyerek yapmalıdır. Sahtecilik eyleminin oluşması için kasıtlı bir hareketin varlığı şarttır.

Vergi Usul Kanunu m.359'da düzenlenen sahte belge kavramı, ticari hayatta kullanılan birçok belgeyi kapsamaktadır. Faturalar ise sahte belge kategorisinin en sık karşılaşılan örneğidir. Faturaya konu iş gerçek bir işlemi veya durumu yansıtmıyor ise düzenlenen veya kullanılan fatura “naylon fatura” (sahte fatura) sayılır. Sahte fatura düzenleme veya kullanma fiili fatura aslı üzerinde işlenebileceği gibi sureti üzerinde de işlenebilir. Fatura aslı veya sureti üzerinden işlenen sahtecilik fiillerinin birbirinden farkı yoktur. Tamamen sahtecilik, gerçekte olmayan bir vergi olayının varmış gibi faturaya yansıtılmasıdır.

Kısmen sahtecilik ise, gerçek ve gerçek olmayan muamele veya durumların aynı faturada yer almasıdır. Kısmen sahte faturayla muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeyi karıştırmamak gerekir. Yanıltıcı belgede, gerçek muamele veya durum mevcut olmakla birlikte bunların mahiyet ya da miktarında gerçeğe aykırılık bulunmaktadır. Kısmen sahte faturada ise gerçeğin yanında gerçek olmayan muamele ve durum veya yanıltıcı niteliği kabule yol açan mahiyet ve miktar dışında ve bunları aşan gerçeğe aykırılık söz konusudur.

Gerçek muamele ve durumun bir başka mükellefin belgesiyle veya sahte belgeyle belgelendirilmesi durumunda, bu belgeleri kullanan mükellef failin sahteliği bildiği kabul edilmelidir. Zira belge aldığı kişiyle alım satım ilişkisinde bulunmayan ve bunu bilen mükellef, failin alıp kullandığı belgenin sahte olduğunu bilmediği düşünülemeyecektir. Sahte fatura düzenleme veya kullanma suçu, mükellefin özel yönetmeliğine uygun olarak bastırdığı belgeler vasıta kılınarak işlenebileceği gibi, sahte basılmış belgelerle de işlenebilir.

Sahte Fatura Kullanma veya Düzenleme Suçunda Gerçek Failin Araştırılması

Sahte fatura kullanma veya düzenleme suçunda, suçta ve cezada şahsilik prensibi gereği mahkemeler gerçek faili araştırmalıdır. Özellikle şirketlerin yetkili temsilcilerinin şeklen suçun faili kabul edilerek cezalandırılması yerine, sahte faturayı kullanan veya düzenleyen gerçek kişinin kim olduğunun araştırılarak maddi gerçeğin ortaya çıkarılması gerekir. Gerçek failin kim olduğunun ortaya çıkarılabilmesi açısından sahte faturalar, bilgi formları, teslim tesellüm belgeleri vb. her türlü evraktaki yazı ve imzaların kime ait olduğu hususunda bilirkişi raporu aldırılması gerekir. Ayrıca sahte faturaları kullanan kişi ya da mükellefler tanık olarak mahkemede dinlenerek söz konusu faturaları hangi ticari ilişki karşılığında kimden aldıkları ve suçun failini tanıyıp tanımadıkları sorulmalıdır. Şirketin muhasebe ve diğer departmanlarında çalışan kişiler dinlenerek şirketi fiilen kimin idare ettiğinin ortaya konulması gerekir. Mahkeme yaptığı araştırma neticesinde suçun gerçek faili kim ise o kişiye ceza vermelidir.

Sahte Fatura Suçlarında Zincirleme Suç Hükümleri

Vergi Usul Kanunu (VUK) 359. maddede düzenlenen sahte fatura düzenleme ve kullanma suçunun birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43. maddesi uygulanır. Örneğin, 2020, 2021 ve 2022 yıllarında ayrı ayrı her yıl sahte fatura düzenleme veya kullanma suçları işleyen sanık, her yıl için ayrı bir şekilde cezalandırılmayacak, tek suç işlemiş gibi cezalandırılarak belirlenen cezası zincirleme suç hükümleri gereği 1/4’ten 3/4’e kadar arttırılacaktır.

Aynı takvim yılı içinde değişik zamanlarda tek suç işleme kararı ile işlenen birden fazla sahte fatura düzenleme veya kullanma suçları hakkında da zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.

Aynı beyanname dönemi içerisinde birden fazla sahte fatura düzenlenmesi veya kullanılması halinde zincirleme suç hükümleri uygulanamaz. Faturaların aynı beyanname döneminde kullanılması nedeniyle tek bir sahte fatura kullanma suçu ulur. Bu durumda kullanılan sahte faturaların adet ve tutarları, zarar miktarı, kastın yoğunluğu ve suçun işlenmesindeki özellikler dikkate alınarak temel cezanın alt sınırdan uzaklaşılarak belirlenmesi gerekir.

Sahte Fatura Suçlarında Vergi İncelemesi Nasıl Yapılır?

Vergi incelemesi, Sahte fatura düzenleme ve kullanma şeklindeki vergi kaçakçılığı suçlarının ispatı açısından önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Vergi suçlarının ortaya çıkarılmasına dönük vergi incelemesi müfettişler tarafından yapılmaktadır. Vergi incelemesi, vergi dairesinde veya işyerinin müsait olması şartıyla işyerinde yapılabilir (VUK m.139). Özellikle, vergi mükellefi incelemenin işyerinde yapılmasını istiyorsa, talebini ilgili Grup Başkanlığı’na bildirmelidir.

İncelemeyi yapan vergi müfettişi, genellikle defterlerin ibrazı için mükellefe yazı tebliğ eder. Gerekli gördüğünde gelir ve giderlere ait fatura, senet, bordro, makbuz vb. her türlü belgenin genellikle 15 gün içinde ibraz edilmek üzere mükellefe süre verir. Mükellefler, inceleme memurlarının çalışması için uygun ortamı sağlamak ve inceleme kapsamındaki taleplerini yerine getirmek zorundadır (VUK m.256, m.257).

Vergi müfettişi, hakkında inceleme yapılan mükellefle işlem yapan tüm gerçek ve tüzel kişilerden bilgi ve belge isteyebilir. Gerekirse ilgili kişilerin ifadesine başvurabilir (VUK m.148, m.257). Vergi müfettişi, vergi suçlarının ortaya çıkarılması amacıyla pos cihazı kullanılarak kredi kartıyla yapılan çekimleri kart sahibine ulaşarak araştırır. Kart sahiplerinin bu çekimleri hangi amaçla yaptığına dair tek tek ifade alır. Vergi müfettişi, BA-BS/BS-BA formlarını karşılaştırır, alım/satım ilişki ağının hukuka uygun olup olmadığını denetler. Mükellefin belge basım işlemlerini yapan kurumlar dahi incelenebilir. Şirket ortak veya müdürlerinin, diğer şirketlerdeki ortaklıkları ve müdürlükleri tek tek incelenir.

Vergi incelemesi yapılacak şirketin tasfiye edilmiş olması, yani kapatılmış olması inceleme yapılmasına engel değildir. Kapatılan şirketlerin yetkili temsilcisinin ikamet adresine defter/belge/bilgi isteme yazısı tebliğ edilir. Bu yazı tebliğ edilemezse, inceleme, tarh dosyası, GİB İntranet ve diğer harici veriler kullanılarak yapılır. Vergi suçları nedeniyle ceza davası açılabilmesi için vergi idaresi tarafından “vergi tekniği raporu” ve “vergi suçu raporu” olmak üzere iki tür rapor tanzim edilir:

Vergi Tekniği Raporu: Vergi tekniği raporu, mükellefin yaptığı iş ve işlemleri, girdiği ticari ilişkileri, incelenen defter ve belgelerden edinilen bilgileri teknik açıdan analiz ederek usulsüzlük olup olmadığını tespit eden bir rapordur.

Vergi Suçu Raporu: Vergi suçu raporu, vergi incelemesi neticesinde düzenlenen vergi tekniği raporu değerlendirilerek hazırlanır. Vergi suçu raporu, mükellefin usulsüz işlemlerinin suç oluşturup oluşturmadığı, suç oluşturuyorsa suçun unsurlarının neler olduğu ve ne şekilde oluştuğu konusunda hukuki bir değerlendirme içeren bir rapordur. İşlenen suç, vergi suçu raporuyla açıklığa kavuşturulduğunda savcılığa suç duyurusu süreci başlatılır.

Vergi idaresi tarafından usulüne uygun bir şekilde hazırlanmış “vergi tekniği raporu” ile “vergi suçu raporu” olmadan mükellef hakkında vergi suçu nedeniyle ceza davası açılamaz.

Sahte Fatura Düzenleme veya Kullanma Suçunda Zamanaşımı

Dava Zamanaşımı : Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Sahte fatura düzenlene veya kullanma suçlarında dava zamanaşımı süresi TCK’nın genel zamanaşımı hükümlerine göre belirlenir.

Sahte fatura düzenleme veya kullanma suçunun dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Sahte belge düzenleme ve kullanma suretiyle işlenen sahte fatura düzenleme veya kullanma suçunun dava zamanaşımı süresi suçun işlendiği yani sahte belgenin düzenlendiği veya kullanıldığı günden itibaren işlemeye başlar.

Ceza Zamanaşımı : Ceza zamanaşımı mahkeme tarafından verilen cezanın kesinleşmesinden sonra cezanın infaz edilmesi için belirlenen süreyi ifade eder. Bu süre ceza hükmünün kesinleştiği veya infazın kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar. Cezanın infazı bu süre içerisinde yapılmalıdır.

Sahte fatura düzenleme veya kullanma suçunun ceza zamanaşımı süresi 20 yıldır.  Bu süre ceza hükmünün kesinleştiği veya infazın kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar. Eğer bu süre geçerse verilen ceza infaz edilemeyecektir.

Yetkilisi olduğunuz şirket adına farkında olmadan sahte fatura kullanma riski içerisinde olduğunuzun farkında mısınız ? Özellikle belli başlı farklı sektörlerde alışveriş yapılan işyerince kesilen faturaların sahte fatura halk arasında kullanılan ismiyle naylon fatura olarak düzenlendiğine sıklıkla şahit oluyoruz. Dal Hukuk &Danışmanlık olarak hakkınızda tanzim olunan Vergi Teknik Raporunu inceliyor, hakkınızda açılan kamu davasında ve vergi cezalarına ilişkin olarak avukatlık hizmeti veriyoruz.