Şirketlerin Uyum "Compliance" Danışmanlığı

Kişilerin hukuka uygun davranması gerekliliği, hukuk sisteminin ve hukuk devletlerinin doğası gereğidir. Kişinin başkalarına zarar verecek kurallara aykırı davranışlarının karşılığı olarak hukuk sistemleri zarar verenin kendisini hedef aldığı görülmektedir. İnsanların genellikle kurallara uydukları düşünülse de, bu durum kişilerin denetlenip kurallara uymamaları durumunda cezalandırılmaları veya uymaları halinde ise ödüllendirildikleri içindir. Söz konusu husus ticaret şirketleri için de geçerlidir. Unutulmamalıdır ki, şirketler daha fazla kar ve itibar elde etmek için hukuk kurallarına aykırı davranabilmektedir. Şirketlerin hukuka aykırı faaliyetlerinin artması nedeniyle uygulamada şirketlerin ve çalışanlarının hukuka uygun davranmalarını sağlamak, hukuka aykırı şirket faaliyetlerini önlemek ve yaptırıma kavuşturmak amacıyla şirket içerisinde denetim ve gözetimin yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmış ve “Compliance” kavramı ortaya çıkmıştır.

Compliance kavramı İngilizce “to comply” fiiline dayanmaktadır ve razı olmak uymak anlamına gelmektedir. Compliance da sözcük olarak “rıza, uyum, uygunluk, uyumlu olma” anlamına gelmektedir. Compliance terimi İngilzice kökenli olması nedeniyle Anglo-Sakson hukuk sisteminde doğrudan kullanılmaktadır. Türk hukuk doktrininde ise Compliance terimi halen çok yenidir. Terim, Türk mevzuatında ve Mahkeme Kararlarında açıkça yer almamaktadır. Ancak mevzuatta terimin çevirilerinin yer aldığı tespit edilmiştir. Örnek olarak 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un ve kanun esaslı hazırlanan yönetmelikler gösterilebilir.

Compliance daha çok bir davranış konsepti olarak tanımlanabilir. Nitekim, hukuki bir kavram olarak Compliance bir taraftan hukuka uygunluk/uyum, anlamına gelmekte olup diğer taraftan hukuka uygun hareket edilmesini sağlama ve gözetmedir. Şirketler hukukunda da Compliance hem şirketlerin tüm iş ve işlemlerinin hukuka uygun olması, hem de şirketlerin hukuka uygunluğunun sağlanması şeklinde tanımlanmaktadır. Yürürlükteki ulusal ve uluslararası düzenlemelere aykırı hareket edilmesi şirketler açısından ciddi para cezaları ve tazminat riskleri doğurmaktadır. Benzer şekilde şirket yönetici ve çalışanları bakımından para ve hatta hapis cezalarının yanı sıra iş akdinin feshi gibi sonuçlar söz konusu olabilmektedir. Çok daha önemlisi bu tür ihlaller, şirketler ve kişiler bakımından telafisi imkansız itibar kayıplarına yol açabilmektedir. Nitekim bir şirkette Compliance sistemlerine az önem verilmesi, o şirketin iyi niyetli olmadığının bir göstergesidir.

Şirketlerin hukuka uygun davranma yükümlülüğü tabii ki, şirket tüzel kişiliği açısından ancak şirket organlarının ve organların yetkilerini/görevlerini delege ettiklerinin, yetkilerini kullanırken ve görevlerini ifa ederken, hukuk kurallarının bilincinde olmaları ve yasal kurallara uygun hareket etmeleri ile sağlanabilecektir. Bu bağlamda Compliance, şirket yönetiminin hukuk kurallarına uygun davranarak hukuka uyma yükümlülüğünü yerine getirmesini kapsar. Kapsam alanı ise, ilgili şirketin tüm kademelerinde, tüm görevli ve çalışanları hedef almakta ve işlemlerin hukuki çerçevede yürütülmesinin sağlanmasını gerektirmektedir.

Compliance “Uyum” bir bütün olarak şirketler hukuku açısından ele alındığında, yasal uyum danışmanları tarafından şirket yetkililerine, yöneticilerine, ortaklarına ve yatırımcılarına uyum tavsiyesi ve yardımı şeklinde ortaya çıkar.

Uyum danışmanlığı;

• Şirketin organlarının, organ üyelerinin ve çalışanlarının tümünün,

• Yürürlükte bulunan tüm mevzuat ve şirket içi düzenlemelere uygun iş ve işlemlerde bulunmalarını sağlamaya yönelik,

• Şirket içinde alınan tüm önlemleri kapsayacak şekilde, şirketlerin organize edilmesini sağlamaktadır.

  
  

Compliance Uyum yükümlülüğü, hukuk kurallarına uygun hareket etme yükümlülüğünün ötesinde şirketlerde şirketin tüm çalışanlarının hukuk kurallarına ve şirket içi düzenlemelere uygunluluğunun nasıl sağlanacağı, hukuka aykırı işlemler yapılma riskinin erken teşhisi ile en aza indirilmesine ilişkin önlemlerin nasıl alınacağını belirleme, hukuka uygunluğu gözetme ve sağlama yükümlülüğü olarak ele alınmaktadır. Söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle doğan zararlardan günümüzde birçok şirket zarar etmektedir. Şirketlerde gerekli bilgiler zamanında edinilmiş ve gerekli gözetim yapılmış olsaydı önlenebilecek hukuki belirsizlikler veya hukuki aykırılıklar compliance danışmanlığı ile en aza indirilmektedir. Günümüz şirketlerinin geniş yönetim kadroları ve güvene dayalı yetki devrinden kaynaklanan güveni kötüye kullanma nedeniyle, başta yönetim kurulları ve şirket müdürleri, vekiller, şirketlerde kendi menfaatlerine işlem yapmaktadırlar. Compliance danışmanlığı söz risklerin ve bu riskler dolayısıyla şirketin sorumluluğunun kısmen de olsa önlenebileceği bir sistem oluşturmaktadır.

Uyum Süreçlerinde Hukuki Yaklaşımın Önemi

Uyum programlarının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için yalnızca şirketin iş yapma biçimi değil, aynı zamanda hukuki çerçevesi de göz önünde bulundurulmalıdır. Her sektör, kendine özgü yasal düzenlemelere ve etik standartlara sahiptir ve bu düzenlemeler sürekli olarak değişebilir. Dolayısıyla, uyum sürecinde hukuki yaklaşım, bu çerçevede yapılacak uyarlamaların temelini oluşturur.

Hukuki yaklaşımın uyum süreçlerindeki başlıca rolü, şirketin faaliyetlerinin hukuki gerekliliklerle uyumlu hale getirilmesidir. Bu süreçte uyulması gereken temel kurallar, özellikle yasal düzenlemeler ve yönetmelikler doğrultusunda oluşturulmalıdır. Uyum programında yapılacak hukuki değerlendirmeler, olası hukuki risklerin önceden tespit edilmesine olanak tanır.

Şirketlerin uyum yükümlülüklerini başarıyla yerine getirebilmeleri için avukatların rehberliğine ihtiyaçları vardır. Avukatlar, yalnızca yasal gerekliliklerin sağlanması konusunda değil, aynı zamanda uyum süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülmesi ve sürekli güncel tutulması noktasında da önemli katkılar sunarlar. İşte uyum süreçlerinde avukatların sağladığı başlıca faydalar:

1. Uyum Programlarının Oluşturulması ve Geliştirilmesi

Avukatlar, uyum programlarının oluşturulmasında ilk aşamadan itibaren önemli bir rol oynarlar. Şirketin faaliyet alanına uygun yasal düzenlemeleri ve sektörel gereklilikleri analiz ederek, uyum politikalarının temellerini atarlar. Programın oluşturulmasında avukatların tecrübeleri, şirketin yasal risklerini doğru bir şekilde değerlendirmesine olanak tanır.

2. Risk Değerlendirmesi ve Hukuki Denetim

Uyum sürecinde şirketlerin en önemli ihtiyaçlarından biri, hukuki risklerin önceden belirlenmesidir. Avukatlar, şirketin faaliyet alanında karşılaşabileceği hukuki riskleri değerlendirmek için kapsamlı bir inceleme yapar. Bu sayede, riskli alanların belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması sağlanır. Örneğin, finansal bir kurum için vergi ve mali düzenlemelere uyum sağlamak zorunluyken, sağlık sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin hasta bilgilerinin gizliliğini koruması önemlidir. Bu gibi sektör spesifik risklerin belirlenmesi ve yönetilmesi, avukatların uzmanlığı ile sağlanır.

3. Mevzuat Takibi ve Güncellemelerin Yapılması

Hukuki düzenlemeler sıkça değişebilir ve güncellenir. Avukatlar, yasal mevzuatın güncellemelerini yakından takip ederek şirketin uyum politikalarını güncel tutarlar. Mevzuatta yapılan değişikliklerin takip edilmesi ve bu değişikliklerin şirketin iş süreçlerine entegre edilmesi, hukuki sorunların önceden önlenmesini sağlar.

4. Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları

Uyum süreçlerinin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için çalışanların da bu sürece dahil olması gerekir. Avukatlar, uyum eğitimlerinin düzenlenmesine katkıda bulunarak çalışanların yasal ve etik gereklilikler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlarlar. Eğitimler, çalışanların uyum konusunda farkındalıklarını artırarak şirketin genel uyum kültürünü güçlendirir. Ayrıca, eğitimlerle çalışanların olası bir uyumsuzluk durumunda ne yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirilmeleri sağlanır.

5. İç Denetim ve Uyum Raporlaması

Avukatlar, şirket içinde düzenli olarak yapılan uyum denetimlerine katkıda bulunurlar. Bu denetimler, şirketin yasal gerekliliklere uygunluğunu değerlendirirken, varsa eksikliklerin giderilmesine yardımcı olur. Ayrıca, denetim sonuçlarının raporlanması ve üst yönetime sunulması, uyum programının etkili bir şekilde yönetilmesini sağlar.

6. Olası Uyum İhlallerinde Hukuki Destek

Bazı durumlarda, şirketler uyum ihlalleri nedeniyle hukuki süreçlerle karşılaşabilir. Avukatlar, bu tür uyum ihlalleri durumunda şirketin haklarını koruyarak savunma yapar ve hukuki süreci yönetirler. Bu sayede, şirketin olası bir uyum ihlalinden doğan zararları minimum seviyeye indirilebilir.

Şirketlerin günümüzde sürekli gelişen ve değişen hukuk kuralları hakkında bilgi sahibi olmaları ve bu kurallara uyum sağlamları giderek zorlaşmaktadır. Özellikle uluslar arası alanda faaliyet yürüten şirketler, merkezlerinin olduğu devlet dışında faaliyette bulundukları devletlerin de hukuk kurallarını takip etmeleri gerekmektedir. Şirket yönetiminin tek başına bu görevi yerine getirmesi olanaklı değildir. Şirketlerde ancak türü ve yapısına uygun şekilde oluşturulacak Compliance sistemleri ile hukuki gelişmeler takip edilebilecektir. Dal Hukuk & Danışmanlık Bürosu olarak verdiğimiz Compliance Danışmanlığı sayesinde hukuk kurallarına aykırılık halinde söz konusu durumlara ilişkin araştırma ve bu kişiler hakkında cezai takibat yapılmasını sağlayabiliriz. Şirketlerin kurumsallaştırılması işlemleri, şirket kara deliklerinin tespiti, şirket alacaklarının tahsili, dava açma ve takibi, borca batık şirketlerin hukuksal koruması alanlarında danışmanlık hizmeti verilmektedir.